Yếu tố nào ảnh hưởng đến sự sống còn của doanh nghiệp vận tải năm 2023?

Yếu tố nào ảnh hưởng đến sự sống còn của doanh nghiệp vận tải năm 2023?

2022-12-28 - Quỳnh Hương - 4023

5/5 Đánh giá - 5 Bình chọn

Năm 2022 tưởng chừng là năm phục hồi của nền kinh tế của thế giới và Việt Nam, nhưng đây lại là năm “mắt xích” đánh dấu sự suy giảm của nền kinh tế. Theo báo cáo của Bộ Công Thương, tình hình phát triển Công nghiệp và Thương mại năm 2023 tiếp tục diễn ra trong bối cảnh thế giới và trong nước có những chuyển biến lớn và khó lường với nhiều cơ hội và thách thức đan xen, có tác động lớn đến sự phát triển ngành vận tải - logistics tại Việt Nam. Cụ thể, xin mời anh chị cùng tìm hiểu qua bài phân tích sau!

1. Rủi ro từ chuỗi cung ứng đứt đoạn

Kết thúc đại dịch vào cuối năm 2021, các chuỗi cung ứng bị gián đoạn trong cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu đang phải đối mặt với những thách thức to lớn và cần một thời gian dài mới có thể phục hồi. Ông Tim Uy - chuyên gia phân tích kinh tế của Moody's Analytics nói rằng, các vấn đề của chuỗi cung ứng "sẽ ngày càng trở nên tồi tệ". Sự phục hồi kinh tế toàn cầu đang bị cản trở bởi sự ảnh hưởng nghiêm trọng của gián đoạn chuỗi cung ứng tới mọi ngành nghề. Nguồn cung có lẽ sẽ sớm trở lại bình thường trong tương lai tuy nhiên tương lai này không phải tương lai gần, đặc biệt là khi mọi mắt xích của chuỗi cung ứng đều có những điểm nghẽn - thiếu hụt lao động, container, vận chuyển, cảng, xe tải, đường sắt, hàng không và Nhà kho".

Việc gián đoạn chuỗi cung ứng được dự báo sẽ còn tiếp diễn, làm giảm đà phục hồi các hoạt động kinh tế - đầu tư - thương mại hậu Covid-19. Sau thời gian dài bùng phát, trở thành đại dịch toàn cầu, tính chất, đặc điểm của dịch Covid-19 đã cơ bản được thế giới nhận diện và từng bước thích ứng với phương châm “sống chung với Covid-19”. Tuy nhiên, tại nhiều nước, nguy cơ bùng phát từ các làn sóng dịch mới tiếp tục thách thức chính sách phòng chống dịch và nỗ lực phục hồi nền kinh tế, nhất là tình trạng gián đoạn hoạt động sản xuất, đứt gãy chuỗi cung ứng, sản xuất. Giá hàng hóa thiết yếu mặc dù có dấu hiệu giảm nhưng vẫn ở mức cao sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến đà phục hồi tăng trưởng kinh tế toàn cầu, tạo ra những khó khăn cho kinh tế và thương mại toàn cầu nói chung, trong đó có hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam.

2. Những chuyển dịch chính trị - quân sự trên thế giới năm 2022

Bên cạnh nguy cơ chuỗi cung ứng đứt đoạn, thế giới tiếp tục chứng kiến sự biến chuyển ở từng khu vực và toàn cầu theo hướng đa cực, đa trung tâm, diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo.

Thứ nhất, Sự thất bại của đàm phán Mỹ - Nga và NATO về dự thảo Hiệp ước bảo đảm an ninh khi Mỹ và NATO hoàn toàn bác bỏ các yêu cầu của Nga về yêu cầu yêu cầu NATO không kết nạp Ukraine, không được bố trí hệ thống vũ khí tiến công trên lãnh thổ các nước thành viên có biên giới giáp với Nga. Theo Moscow, việc NATO kết nạp Ukraine làm thành viên là nhằm mục đích biến lãnh thổ quốc gia này thành căn cứ quân sự chống phá Nga. Đến đầu năm 2022, tuy Ukraine chưa gia nhập NATO nhưng Mỹ đã triển khai 10 căn cứ quân sự và xây dựng cơ sở hạ tầng để bố trí vũ khí siêu vượt âm trên lãnh thổ quốc gia này. Vì thế, phía Nga cho rằng, việc NATO kết nạp Ukraine sẽ là “lằn ranh đỏ” không được vượt qua. Tổng thống Putin tuyên bố, nếu Mỹ vẫn tiếp tục thực hiện chủ trương kết nạp Ukraine vào NATO thì Nga sẽ đáp trả bằng biện pháp quân sự và kỹ thuật quân sự. Phát biểu tham luận tại Hội nghị An ninh Munich năm 2022, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị kêu gọi các nước phương Tây tôn trọng những quan ngại an ninh của Nga. Theo đó, Ukraine nên là cây cầu nối giữa Đông và Tây chứ không phải là chiến tuyến chia cắt hai bên và lối thoát duy nhất là tất cả các bên cần thực hiện nghiêm túc Thỏa thuận Minsk đã được Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc xác nhận. Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Zelensky chính thức xóa bỏ Thỏa thuận Minsk vì cho rằng Thỏa thuận này “phá hoại Ukraine”.

Thứ hai, xác định “một trật tự thế giới mới”: Cuộc chiến Nga – Ukraine nổ ra như một bước ngoặt lịch sử với những ngã rẽ mới của chính trị thế giới. Bằng cách dồn Nga vào thế không còn đường lùi, buộc phải phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, Mỹ theo đuổi toan tính sẽ cáo buộc “Nga xâm lược” và vận động thế giới bao vây, cấm vận toàn diện Nga, đẩy Nga lâm vào cuộc khủng hoảng toàn diện và thất bại. Bằng cách đó, Mỹ sẽ xóa bỏ được cản trở lớn nhất đối với tham vọng tiếp tục duy trì trật tự thế giới đơn cực đang đứng trước nguy cơ sụp đổ. 

Thứ ba, Mỹ thông qua chiến lược an ninh quốc gia mới: Ngày 12/10/2022, Nhà Trắng công bố Chiến lược an ninh quốc gia trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Joe Biden, nhằm mục tiêu xuyên suốt là tăng cường sức mạnh toàn diện của Mỹ để duy trì vai trò lãnh đạo trong “trật tự thế giới dựa trên luật lệ” do Washington chi phối. Giải thích mục tiêu này, Tổng thống Biden nhấn mạnh: “Trật tự dựa trên luật lệ sẽ vẫn là nền tảng của hòa bình thế giới; trong đó, Hoa Kỳ sẽ tăng cường đầu tư cho khả năng cạnh tranh để thu hút những quốc gia theo đuổi giấc mơ Mỹ và đấu tranh cho ước mơ đó từ khắp nơi trên thế giới”. Nhiều chuyên gia nhận định, lập luận của Mỹ về trật tự thế giới dựa trên luật lệ là khá mơ hồ và mang tính áp đặt. Minh chứng là, kể từ khi xây dựng “trật tự thế giới dựa trên luật lệ” sau khi Chiến tranh lạnh kết thúc, Mỹ đã ngang nhiên tiến hành chiến tranh can thiệp vào Nam Tư (năm 1999) núp dưới chiêu bài “bảo vệ nhân quyền”, Iraq (năm 2003) mượn cớ quốc gia này “tàng trữ vũ khí hóa học”, Libya (năm 2011) núp dưới chiêu bài “thiết lập vùng cấm bay”. Hiện nay, Mỹ vẫn duy trì hơn 800 căn cứ quân sự trên khắp thế giới. Ngoài ra, Mỹ đơn phương rút khỏi nhiều hiệp ước và hiệp định mà Washington đã từng ký kết, như: Hiệp định phòng chống tên lửa vô thời hạn, ký với Liên Xô mà nước Nga được kế thừa, Hiệp ước về hủy bỏ tên lửa tầm trung và tầm ngắn ở châu Âu, Hiệp ước bầu trời mở, Kế hoạch hành động chung toàn diện về Thỏa thuận của Nhóm P5+1 với Iran. Mỹ còn đơn phương cấm vận Nga, Cuba, Iran, Triều Tiên và Venezuela, làm xói mòn nền tảng của Tổ chức Thương mại thế giới. Vì thế, nhiều chính khách trên thế giới bày tỏ quan điểm rằng, thế giới cần phải từ bỏ cái gọi là “trật tự thế giới dựa trên luật lệ” do Mỹ khởi xướng, bởi trật tự đó không dựa vào Hiến chương Liên hợp quốc mà chỉ dựa trên các quy tắc do Washington áp đặt.

 

Năm 2022 đi qua với nhiều sự dịch chuyển chính trị và quân sự lớn trên thế giới. Trong đó, nổi bật nhất là cuộc xung đột Nga - Ukraine đã biến thành cuộc chiến tranh toàn diện của tập thể phương Tây do Mỹ đứng đầu, diễn ra trong tất cả các lĩnh vực chính trị, ngoại giao, kinh tế, văn hóa, quân sự để chống phá Nga. Xung đột thương mại, căng thẳng địa chính trị có thể tiếp tục ảnh hưởng đến nền kinh tế thế giới và hoạt động thương mại với một số thị trường kinh tế và thương mại toàn cầu nói chung, trong đó có hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam.

3. Biến động giá năng lượng và giá cước

Ảnh hưởng lớn nhất từ nguy cơ chuỗi cung ứng đứt đoạn và bất ổn chính trị đã tác động trực tiếp lên thị trường năng lượng và thị trường tài chính.

Sự biến động thất thường của giá năng lượng đã khiến chi phí nhiên liệu có lúc tăng cao, chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu chi phí hoạt động, đặt ra bài toán khó cho các doanh nghiệp vận tải - logistics trong việc điều chỉnh giá. Cụ thể, 63,2% doanh nghiệp cho biết tổng chi phí tăng lên trong 9 tháng đầu năm nay so với cùng kỳ năm trước. Gần 1/3 doanh nghiệp ghi nhận mức tăng đáng kể đối với chi phí xăng dầu. Khi giá nhiên liệu trở thành gánh nặng của doanh nghiệp sẽ gây ra nhiều bất lợi trong cạnh tranh, điển hình như tăng cách biệt về mặt chi phí logistics của Việt Nam so với bình quân thế giới và trong khu vực. Tính trong khu vực ASEAN, Việt Nam hiện nay đã ở mức 16,8% cao hơn các nước Singapore đang ở mức 8,5%, Malaysia 13,0% và Thái Lan là 15,5%.

Bên cạnh đó, tình trạng lạm phát ở nhiều quốc gia có thể ảnh hưởng đến phục hồi kinh tế và dự báo khả năng suy thoái toàn cầu sẽ xảy ra vào năm 2023 do rủi ro tăng. Tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2023 cũng được IMF hạ dự báo giảm từ mức 3,6% đưa ra hồi tháng 4/2022 xuống còn 2,9% do tác động của chính sách tiền tệ bị thắt chặt. Những xu hướng này sẽ làm giảm sức cầu hàng hóa và ảnh hưởng đến khả năng đầu tư mới, từ đó ảnh hưởng đến sản xuất và xuất khẩu của các nước, trong đó có Việt Nam. 

4. Chính sách hỗ trợ của nhà nước Việt Nam cho các doanh nghiệp vận tải

Theo báo cáo của tổng cục thống kê, tình hình xuất nhập khẩu của Việt Nam trong tháng 11 năm 2022 đã có sự thay đổi lớn, trong đó kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 11/2022 ước đạt 29,18 tỷ USD, giảm 3,9% so với tháng trước và giảm 8,4% so với cùng kỳ năm trước; Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa tháng 11/2022 ước đạt 28,4 tỷ USD, tăng 1,8% so với tháng trước và giảm 7,3% so với cùng kỳ năm trước. Từ đây chúng ta có thể thấy, thị trường vận tải – logistics của Việt Nam đã và đang chịu sự ảnh hưởng từ kinh tế thế giới. Theo dự báo của cục thống kê, thời điểm cuối năm 2022 và dự đoán đầu năm 2023 nền kinh tế Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn do tác động từ khủng hoảng kinh tế, chính trị trên thế giới. 

Phát biểu tại “Diễn đàn Kinh tế 2023: Cùng doanh nghiệp vượt sóng” ngày 17/11 do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI nhận định, thời điểm cuối năm 2022 và đầu năm 2023 nền kinh tế Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn do tác động từ khủng hoảng kinh tế, chính trị trên thế giới. Ông Phòng cho rằng dù khu vực doanh nghiệp đông về số lượng, nhưng quy mô và tiềm lực không mạnh, sức chống chịu và khả năng cạnh tranh còn hạn chế. 

Ngoài ra về sản xuất kinh doanh, nhiều doanh nghiệp dệt may chia sẻ vẫn chưa ký được đơn hàng mới cho năm 2023, hay một số ngành nghề khác cũng thiếu vắng đơn hàng. Thị trường kinh tế ảm đạm, khiến cho ngành vận tải cũng không có sự khởi sắc. 

Bên cạnh đó, các hiệp định FTA có hiệu lực đi liền xu hướng gia tăng các hàng rào bảo hộ thương mại phi thuế quan tại nhiều khu vực thị trường lớn, đặc biệt là các biện pháp phòng vệ thương mại; Diễn biến giá cả hàng hóa toàn cầu trở nên khó dự đoán; Nguy cơ lạm phát, rủi ro tài chính, tiền tệ gia tăng,…

Các chính sách của Nhà nước còn thiếu hiệu quả do: chính sách phát triển hạ tầng đường bộ chậm được triển khai do thiếu nguồn lực tài chính đầu tư; chính sách hỗ trợ doanh nghiệp thiếu hướng dẫn triển khai tạo khó khăn cho doanh nghiệp tiếp cận, các doanh nghiệp khó để tiếp cận được nguồn vốn hỗ trợ; chính sách quản lý doanh nghiệp lạc hậu so với thực trạng của thị trường; Các hiệp định thương mại tự do chưa được triển khai sâu rộng đến doanh nghiệp, liên kết giữa các địa phương bên cạnh liên kết giữa chính quyền, cơ quan quản lý nhà nước.

5. Năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp vận tải trong nước

Theo khảo sát của Vietnam Report, 3 thách thức lớn nhất của ngành vận tải và logistics Việt Nam hiện nay bao gồm: Cơ sở hạ tầng như hệ thống cảng biển, kho bãi, kết nối… còn hạn chế, bất cập; Hạn chế về quy mô vốn, trình độ quản lý, trình độ chuyên môn chưa cao; Các loại thuế, phí cầu đường và phụ phí cao.

Theo đánh giá của các doanh nghiệp trong ngành, cơ sở hạ tầng mặc dù đã được cải thiện so với trước đây nhưng vẫn còn nhiều bất cập. Sự phát triển bất cân đối của hệ thống cảng biển Việt Nam khi hơn 92% lưu lượng container phía Nam tập trung ở Cảng Cát Lái dẫn đến tình trạng quá tải, kẹt cảng… gây ra sự lãng phí rất lớn.

Vốn và nhân lực là nguyên nhân chính khiến các doanh nghiệp trong nước khó cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài. Đa số trên 70% doanh nghiệp vận tải và logistics đang hoạt động hiện nay có quy mô vốn vừa và nhỏ, 7% có vốn trên 1.000 tỷ đồng, trong đó chủ yếu nhóm vốn lớn là các doanh nghiệp đa quốc gia.

Về vấn đề chi phí logistics, chi phí vận tải tại Việt Nam hiện đang ở mức cao (gấp 3 lần so với các nước trong khu vực và thế giới) và không đồng đều ở các khu vực, nguyên nhân chủ yếu do các loại thuế, phí cầu đường và phụ phí hiện khá cao, gián tiếp làm giảm khả năng cạnh tranh so với các nước khác.

 

Trên đây là những yếu tố ảnh hưởng đến sự sống còn của các doanh nghiệp vận tải năm 2023. Tuy còn nhiều thách thức lớn, nhưng đây cũng là cơ hội để các công ty kịp thời nhận thức và thay đổi để thích nghi với tình hình mới. Cơ cấu lại bộ máy tổ chức, thay đổi phương thức hoạt động thông qua thực hiện chuyển đổi số cũng là một phương án cần thiết cho những doanh nghiệp mong muốn phát triển vững chắc và lâu dài. Hy vọng các doanh nghiệp có thể bình tĩnh và đưa ra những quyết định sáng suốt trong giai đoạn "khó ở” này!

 

Tham khảo thêm: KINH NGHIỆM CHUYỂN ĐỔI SỐ CÔNG TY VẬN TẢI

 

Nguồn: Quỳnh Hương

Bài viết liên quan

Đăng ký dự hội thảo phần mềm vận tải
Đăng ký lịch hẹn demo phần mềm
1Facebook Messenger  Zalo